Rozwój dziecka: Co powinno nas niepokoić?

Mały człowiek od pierwszych chwil po porodzie informuje o swoich potrzebach, stresie czy poczuciu komfortu. Rodzicom jednak niełatwo jest odczytać niektóre sygnały, co utrudnia zapewnienie noworodkowi odpowiednich warunków do rozwoju - emocjonalnego, fizycznego oraz społecznego.

Dziecko już od pierwszych godzin po porodzie ma umiejętność wsłuchiwania się w dźwięki. Po kilku tygodniach reaguje na widok twarzy matki, rozpoznaje głosy rodziców, demonstruje reakcje ruchowe na bodźce zewnętrzne. Znając te reakcje, rodzice mogą szybciej i dokładniej nawiązać z maluchem relację, stworzyć więź i wprowadzić czytelną komunikację. Zdarza się jednak, że opiekunowie nieodpowiednio interpretują sygnały wysyłane przez dziecko - a świadczą one przecież o jego potrzebach.

Co powinno zaniepokoić rodziców noworodka

Nieregularny oddech, zmiana zabarwienia skóry, wzmożone lub obniżone napięcie mięśniowe to symptomy, które wymagają pilnej konsultacji ze specjalistą. Natomiast czkawka czy wzmożona aktywność ruchowa to sygnały, które noworodek wysyła w stresujących sytuacjach. Bagatelizowanie ich przez rodziców może w konsekwencji doprowadzić do problemów ze snem, karmieniem, kąpielą czy nawet zmianą pieluszki. Bywa też, że dziecko w takich sytuacjach rozpaczliwie płacze, a żadne ze sposobów na uspokojenie nie przynoszą skutku. W pierwszych tygodniach życia dziecka szczególnie warto zwrócić uwagę na kolor skóry. Jeśli odcień jest żółtawy, oznacza to, że nadal ma żółtaczkę. W takiej sytuacji należy zgłosić się do lekarza, który zleci wykonanie panelu badań laboratoryjnych. Powód do niepokoju powinien również wzbudzić ciągły płacz noworodka - gdy nie daje się utulić, nie dosypia i nie przybiera na wadze to znak, że wymaga konsultacji.

Maluch marudzi, nie chce jeść, a ciemiączko jest zapadnięte? To prawdopodobnie objaw odwodnienia i w takich przypadku należy natychmiast udać się do szpitala. Powodem do niepokoju powinna być również niezabrudzona pieluszka - brak stolca przez dłuższy czas oraz napinanie ciała i płacz mogą sygnalizować problemy z perystaltyką jelit.

Niewątpliwie bardzo groźne dla małego człowieka jest oddawanie licznych stolców i podwyższona temperatura - mogą oznaczać zakażenie rotawirusem lub inną infekcję. W każdym z tych przypadków należy niezwłocznie zgłosić się do pediatry.

Na co zwracać uwagę u niemowląt

W pierwszych trzech miesiącach życia dziecka najważniejszym z odruchów jest ssanie, które utrzymuje noworodka przy życiu. Słabo rozwinięta umiejętność tego odruchu powinna więc zdecydowanie zaniepokoić rodziców. Również zbyt wyprostowana pozycja malucha nie jest normą - u tak małych dzieci naturalne jest lekko "zwinięte" ciało. W początkowych miesiącach powinno pojawić się również podnoszenie głowy w leżeniu na brzuchu. Normą nie jest także zauważalna asymetria ciała - można ją zaobserwować, gdy dziecko leży na plecach i odwraca główkę i/ lub kończynę zawsze w tę samą stronę. Niepokojąca jest też wyraźnie mniejsza aktywność którejś z rączek lub nóżek i brak ruchomości głowy w pełnym zakresie.

To, co powinno wywołać niepokój rodziców pięciomiesięcznego dziecka, to brak chwytania lub wykonywanie tej czynności jedną ręką. Obserwujmy, czy chwycony przez malucha przedmiot jest przyciągany do ciała, a pod koniec szóstego miesiąca - czy przekłada przedmioty z ręki do ręki. Oczekujmy też od dziecka reakcji na mimikę drugiej osoby - na początku samo dostrzeżenie twarzy, emocji i ewentualnego odwzajemnienia ich. Takie ruchy świadczą o dobrym społecznym rozwoju. Opiekunów zastanowić powinien też brak gaworzenia.

Jeśli maluch skończył już dziesięć miesięcy, powinien pewnie siedzieć i stać z podparciem.

Umiejętności wieku poniemowlęcego

Po pierwszych urodzinach, dziecko raczkuje, chodzi podtrzymywane i bawi się w "a kuku". Umiejętność samodzielnego chodzenia dzieci opanowują w różnym tempie. Niektóre już w dziesiątym miesiącu życia potrafią przyjść do mamy. Niektóre potrzebują na to więcej czasu. Jeżeli maluch zbliża się do osiemnastego miesiąca, a wciąż nie potrafi samodzielnie chodzić, należy pilnie zgłosić się do neurologa. U dwuletnich dzieci istotna jest chęć podejmowania próby porozumiewania się. Niektóre bardzo długo mówić nie chcą, jednak nawet te najbardziej oporne powinny już mówić równoważnikami zdań. O prawidłowym rozwoju dwulatka świadczy też pokazywanie precyzyjnych przedmiotów wymienianych przez dorosłych. Całkowity brak mowy w tym wieku powinien rodziców zaniepokoić. Od normy odbiega też trudność w nawiązaniu kontaktu.

Pojawienie się wyżej wymienionych sygnałów nie powinno wywoływać paniki. Dobrze jest zachować spokój i udać się do pediatry. Należy bacznie przyglądać się zachowaniom dziecka na każdym etapie wczesnego rozwoju. Pod szczególną obserwacją powinny znaleźć się dzieci, które podczas porodu były niedotlenione lub zbyt wcześnie przyszły na świat. Pamiętajmy też, że każdy maluch rośnie w swoim tempie i drobne odchylenia od przeciętnego przebiegu dorastania nie muszą świadczyć o patologii jego rozwoju.