"Wspomożenie wiernych": Co Turcy i Napoleon Bonaparte mają wspólnego z Matką Boską?

Kult Wspomożycielki Wiernych rozwija się w Kościele katolickim od stuleci. Po raz pierwszy w źródłach odnotowano ten tytuł w IV wieku. Posługiwali się nim doktorzy Kościoła: święty Efrem z Syrii oraz Grzegorz z Nazjanzu — patriarcha Konstantynopola. Kolejne stulecia przyniosły ze sobą nasilenie kultu. Wszak czczona w tej postaci Maryja była orędowniczką i pomocą dla wszystkich wyznawców Chrystusa w każdej, nawet najtrudniejszej sprawie. Jednak szczególne znaczenie dla wiary w moc Patronki, jak bywa nazywana Maska Boska Wspomożenia Wiernych, miała jedna z najkrwawszych, jeśli nie najkrwawsza bitwa morska w historii.

7 października 1571 roku u wybrzeży Grecji starły się dwie floty. Imperium Osmańskie wystawiło 250 okrętów, Liga Święta - 200. Dowódcy obydwu armad: Ali Pasza po stronie tureckiej i Juan de Austria dowodzący flotą chrześcijan mieli tę samą taktykę: podpływać jak najbliżej okrętów wroga i mordować załogi, które oczywiście tanio skóry nie zamierzały sprzedać. W ruch szła więc broń biała i arkebuzy (rodzaj strzelby).

Zobacz również: Bunty pogańskie: Nasi przodkowie nie chcieli zostać chrześcijanami

Bitwa pod Lepanto była wynikiem walki o wpływy między Imperium Osmańskim a Republiką Wenecji. Turcy zażądali od Wenecji przekazania im Cypru. Władze Republiki zignorowały to wezwanie, więc Imperium Osmańskie postanowiło siłą zająć wyspę. Papież Pius V uznał walki na Cyprze za zagrożenie dla chrześcijańskiej Europy i ogłosił krucjatę przeciwko muzułmańskim poczynaniom, czego wynikiem było powstanie Ligi Świętej. W jej skład weszły: Państwo Kościelne, Hiszpania, Wenecja, Sabaudia, Malta i Genua. 

7 października 1571 roku pod Lepanto doszło do bitwy morskiej, która zaliczana jest do jednych z najkrwawszych w dziejach — historycy szacują, że zginęło wówczas około 40 tysięcy ludzi. Zwycięstwo przypadło w udziale Katolikom. Papież uznał, że Liga Święta zawdzięcza swoją wygraną modlitwie, którą on i tysiące wiernych wznosili do Matki Bożej. Jako wyraz dziękczynienia za okazaną łaskę, Pius V włączył do Litanii Loretańskiej wers: “Wspomożenie Wiernych".

Do rozwoju kultu Maryi Patronki przyczynił się także polski władca Jan III Sobieski i po raz kolejny... Turcy. Przed bitwą o Wiedeń, katolickie oddziały wzywały na pomoc Maryję Wspomożycielkę. Dlatego gdy 12 września 1683 roku wojska dowodzone przez króla Polski pokonały siły Imperium Osmańskiego, papież Innocenty XI ustanowił w Monachium bractwo Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych. W niedługim czasie otrzymało ono rangę arcybractwa (czyli zyskało dodatkowe przywileje i możliwość udzielania szczególnych odpustów). Wybór Monachium nie był przypadkowy. Po pierwsze: rycerze bawarscy jako lennicy cesarza austriackiego Leopolda I wzięli udział w bitwie pod Wiedniem, po drugie: Matka Boska Wspomożycielka Wiernych była nazywana Patronką Bawarii.

24 maja Kościół katolicki obchodzi uroczystość Najświętszej Marii Panny Wspomożycielki Wiernych do czego, choć niechcący, przyczynił się Napoleon Bonaparte. Od czasu rewolucji francuskiej stosunki na linii Rzym — Paryż były, określając sprawę delikatnie, napięte. A w dodatku cesarz Francuzów porywał jednego papieża za drugim. Swoją pierwszą głowę Kościoła Napoleon uwięził w 1798 roku po tym jak najechał popierające antyfrancuską koalicję Państwo Kościelne. Pius VI trafił do niewoli, w której dokonał swoich dni.

Zobacz również: Głowę odcięto i wbito na pal. Ciała pożądało wielu, kilkakrotnie je wykradano

Nowy papież, Pius VII, wierzył, że uda mu się dojść do porozumienia z Napoleonem, który zaproponował mu podpisanie konkordatu. Papież wziął nawet udział w koronacji Bonapartego w 1804 roku. Jednak kolejne warunki stawiane przez francuskiego władcę stały się dla papieża niemożliwe do zaakceptowania. Napoleon postanowił rozwiązać problem swoim zwyczajem — w  1808 roku najechał i zajął Państwo Kościelne. W 1809 roku Pius VII w odpowiedzi ekskomunikował “rabusiów świętego Piotra". Choć nie wymienił w swej bulli Napoleona Bonapartego z imienia, cesarz (całkiem słusznie) odebrał to do siebie i w odwecie uwięził papieża.

Cesarz Francuzów uważał Państwo Kościelne za swoje lenno, dążył też do coraz większej kontroli nad Kościołem — nie tylko we Francji. Jednak sytuacja zmieniła się, gdy Napoleon zaczął przegrywać. Najpierw porażka rosyjskiej kampanii, potem klęska w Bitwie Narodów pod Lipskiem, abdykacja i ostatecznie uwięzienie Napoleona na Elbie sprawiły, że uwolniony z francuskiej niewoli Pius VII mógł powrócić do Rzymu, co wydarzyło się 24 maja 1814 roku. 

Uwięzienie na Elbie nie przeszkodziło Napoleonowi snuć imperialistycznych planów, w efekcie czego 26 lutego 1815 roku uciekł z wyspy i rozpoczął walkę o powrót na francuski tron. Gdy Pius VII o tym usłyszał, postanowił opuścić Rzym. Sto dni Napoleona zakończyła przegrana bitwa pod Waterloo 18 czerwca 1815 roku. Bonaparte został zesłany na Wyspę Świętej Heleny, a papież 7 lipca ostatecznie powrócił do Rzymu.

Co wspólnego ma ta historia ze Wspomożeniem Wiernych? Papież Pius VII uznał, że to dzięki Matce Boskiej, która pomaga w najtrudniejszych sprawach, został uwolniony z napoleońskiej niewoli i mógł powrócić do Rzymu. Jako wyraz dziękczynienia dla swojej protektorki Pius VII ustanowił 24 maja świętem Najświętszej Marii Panny Wspomożycielki Wiernych.

Nowe ścieżki kultu Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych wyznaczył święty Jan Bosko pod koniec XIX wieku. Uważał on Maryję za szafarkę łask bożych. Jego zdaniem wszelkie łaski otrzymywane od Boga, przechodzą przez ręce Maryi. Dlatego w każdej, nawet najtrudniejszej sprawie, wierni powinni zwracać się do Matki Bożej jako swojej Wspomożycielki. Wizerunek Maryi, który promował założyciel salezjanów, nazywany jest Madonną księdza Bosko. Jemu również katolicy, którzy chcą wyprosić u Maryi szczególne łaski i potrzebują pomocy w beznadziejnych sytuacjach, zawdzięczają treść Nowenny do Wspomożycielki Wiernych. Święty mawiał: "Zaufajcie Maryi Wspomożycielce, a zobaczycie, co to są cuda!".

Jako alternatywę dla ułożonej przez siebie modlitwy, Jan Bosko zalecał odmawianie przez dziewięć dni trzy razy: Ojcze nasz, Zdrowaś Mario, Chwała Ojcu, Witaj Królowa, “Wspomożenie Wiernych, módl się za nami" oraz "Chwała i dziękczynienie bądź w każdym momencie...". Warunkiem nowenny była też spowiedź i przyjęcie komunii świętej, zaś po uzyskaniu łaski włączenie się czynem lub ofiarą w dzieła salezjańskie (dziś kościół rozszerza je na wszystkie inicjatywy apostolskie).

Historia kultu Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych to dobry przykład na to, w jaki sposób w dawnych czasach wiara i religia przenikały politykę i stosunki społeczne, docierając aż na pola bitew.

Zobacz również: Uchodzi za "specjalistę" od spraw beznadziejnych. Wypowiedz te słowa, a przybędzie na ratunek