Fascynował już starożytnych Egipcjan. Świeci najjaśniej na nocnym niebie
Opracowanie Natalia Grygny
Fascynował już starożytnych Egipcjan. Nie bez powodu – Syriusz, czyli Psia Gwiazda to najjaśniejszy punkt gwiazdozbioru Wielkiego Psa i zarazem najlepiej widoczny punkt na nocnym niebie. Jak go znaleźć?
Spis treści:
Gorący i ognisty. Najjaśniejsza gwiazda na niebie nie bez powodu zyskała nazwę Syriusz. Po raz pierwszy pojawiła się w pismach Hezjoda, ale starożytni Grecy stosowali ją też w stosunku do innych jasnych gwiazd. W mitologii greckiej Syriusz był psem Oriona, przez co zyskał przydomek Psia Gwiazda.
Psią Gwiazdą fascynowali się też starożytni Egipcjanie, którzy czcili ją jako bóstwo. Wiele świątyń było orientowanych w taki sposób, by światło gwiazdy można było ujrzeć z ołtarza. Syriusz symbolizował boginię rodziny i magii Izydę, która w egipskiej mitologii była żoną Ozyrysa.
I tu kolejna ciekawostka. Z pewnością kojarzycie słowo "kanikuła". Dla starożytnych Egipcjan, Rzymian i Greków była to najgorętsza pora w ciągu roku. Czas ten skojarzył się Egipcjanom z równoczesnym wschodem Słońca i Syriusza. Później skojarzenie to przejęli od nich Rzymianie i tak powstały dies caniculariae, czyli tzw. "psie dni". Oznacza to, że Słońce znajduje się w tym czasie na tle gwiazdozbioru Wielkiego Psa. Stąd wzięło się pojęcie "kanikuła", popularne w wielu językach, mające związek z Syriuszem.
Syriusz: najjaśniejsza gwiazda na niebie
Syriusz (Alpha Canis Majoris ) jest prawdziwym królem nocnego nieba i swoim blaskiem potrafi przyćmić swoich gwiezdnych sąsiadów. Jego jasność wynosi -1,46 magnitudo. Jednak nie z tego powodu jest najjaśniejszym punktem na niebie - tutaj decydująca jest bliska odległość od Ziemi.
W przyszłości, za jakieś 210 tys. lat, palmę pierwszeństwa odbierze mu gwiazda Wega, najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Lutni (obecnie piąta co do jasności na nocnym niebie).
Psia Gwiazda licząca średnicę 2,4 mln kilometrów znajduje się w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa i jest od nas oddalona o 8,6 lat świetlnych. Syriusz jest jaśniejszy od Słońca o 23,4 razy, ma też o 1,71 razy większy od niego promień. Temperatura na jego powierzchni przewyższa tę panującą na Słońcu o 4 tys. kelwinów i wynosi dokładnie 9880 K.
Psia Gwiazda świeci prawie 26 razy jaśniej niż Słońce, a jej wiek datuje się na 225 - 250 mln lat. To gwiazda podwójna, której towarzyszy biały karzeł Syriusz B. Został odkryty przypadkiem w 1862 roku przez Alvana Grahama Clarka. Amerykański astronom testował wówczas nowy teleskop w obserwatorium Dearborn na Uniwersytecie Northwerstern w Evanston. To jednak nie koniec, bo naukowcy podejrzewają, że Syriusz może być gwiazdą potrójną i mieć jeszcze jednego sąsiada.
Syriusz: najjaśniejsza gwiazda na nocnym niebie. Gdzie zobaczysz Psią Gwiazdę?
Syriusza możemy zobaczyć niemal z każdego zakątka kuli ziemskiej, z wyjątkiem Arktyki. W sprzyjających warunkach, można go również zobaczyć w ciągu dnia. Psia Gwiazda jest największą gwiazdą południowego nieba. Świeci na biało lub biało-niebiesko, zdarza się jednak - gdy znajduje się nisko nad horyzontem, lśni różnymi kolorami.
Aby ją zobaczyć, najpierw trzeba zlokalizować Gwiazdozbiór Oriona, a w nim trzy gwiazdy: Delta (Mintaka), Epsilon (Alnilam) i Zeta Orionis (Alnitak). Syriusz znajduje się nieco niżej nich, po lewej stronie Wspomniany gwiazdozbiór jest widoczny na naszym niebie jesienią, zimą i wiosną. Na półkuli północnej Syriusz jest jednym z wierzchołków trójkąta zimowego, złożonego z trzech jasnych gwiazd:
- Syriusz w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa,
- Betelgeza w gwiazdozbiorze Oriona,
- Procjon w gwiazdozbiorze Małego Psa.
***