Przewodnik po chorobie Parkinsona

Choroba Parkinson'a dla wielu osób może być przerażającą diagnozą, lecz przewidywana długość życia dla osób cierpiących na to zaburzenie jest praktycznie taka sama jak u zdrowych ludzi. W niektórych przypadkach objawy postępują bardzo powoli i okres ten może trwać nawet 20 lat. Wcześnie rozpoczęte leczenie może skutkować wieloma latami bez objawów choroby. Około 5-10% przypadków choroby Parkinson'a pojawia się przed 50 rokiem życia. Została ona wykryta wcześniej m.in. u boksera Muhammad'a Ali'ego w wieku 42 lat oraz u aktora Michael'a J. Fox'a w wieku 30 lat.

Wczesne objawy mogą być bardzo łagodne, przez co mogą być mylone z innymi przypadłościami. Należą do nich:

• lekkie drżenie palca, dłoni, nogi lub ust
• sztywność lub problemy w chodzeniu
• kłopoty ze wstaniem z krzesła
• drobne, ściśnięte pismo
• pochylona postawa
• twarz może przypominać maskę zastygniętą w poważnej minie

Drgawki są jednym z pierwszych symptomów u około 70% pacjentów. Zazwyczaj zauważalne jest drżenie palca lub dłoni, kiedy jest ona w spoczynku. Objaw ten znika, kiedy dłoń jest aktywna. Drżenie jest rytmiczne, zazwyczaj w rytmie od 4 do 6 uderzeń na sekundę. Objaw ten może być także spowodowany innymi dolegliwościami i sam w sobie nie świadczy o chorobie Parkinson'a.

Naturalne jest, że wraz z wiekiem stajemy się coraz bardziej powolni. Jednak spowolnienie ruchowe, występujące w przypadku choroby Parkinson'a, utrudnia codzienne funkcjonowanie. Kiedy chora osoba chce się poruszyć, okazuje się, że ciało nie reaguje, przez co widoczne jest zatrzymanie się lub zastygnięcie w danej pozie. Spowolnieniem ruchowym może być spowodowane chorobą szuranie nogami, zamiast normalnego chodu oraz twarz niewykazująca żadnych emocji, wyglądająca jak maska.

Osoby chore na Parkinson'a przybierają charakterystyczną pochyloną pozę z opadającymi ramionami i wysuniętą do przodu głową. Oprócz problemów z poruszaniem się mogą także wystąpić kłopoty z utrzymaniem równowagi, co przyczynia się do zwiększonego ryzyka upadku.

Kolejnym objawem, występującym u większości pacjentów, jest sztywność mięśni oraz brak możliwości ich rozluźnienia. Na przykład podczas chodzenia ręce nie będą się swobodnie poruszać (huśtać). Mogą występować również skurcze i ból mięśni.

Są one bardzo częste, jednak nie występują one u każdej osoby. Należą do nich:

• niespokojny sen lub zmęczenie występujące w dzień
• cichy głos oraz spowolniona mowa
• trudności w przełykaniu
• kłopoty z pamięcią, dezorientacja lub demencja
• zaparcia
• przetłuszczająca się skóra oraz łupież

Tomografia mózgu nie jest używana do zdiagnozowania choroby Parkinson'a, jednak może być wykorzystana do rozpoznania innych przypadłości. Podczas wizyty lekarz może poprosić cię o wykonanie następujących czynności:

• postukanie palcem wskazującym o kciuk lub tupanie stopą, aby sprawdzić szybkość ruchów
• położenie w spoczynku ręki, aby zaobserwować drżenie
• rozluźnienie mięśni, w czasie gdy będzie poruszał twoją szyją, ramionami i nogami, aby sprawdzić czy występuje sztywność
• stanie w miejscu podczas, którego lekarz delikatnie popchnie cię do przodu, aby sprawdzić równowagę

Jeśli występuje u ciebie drżenie, jednak nie posiadasz innych objawów choroby Parkinson'a to może być ono objawem zaburzenia zwanego drżeniem samoistnym. Jest to dolegliwość dziedziczna i występuje zdecydowanie częściej niż choroba Parkinson'a. Drżenie w tym wypadku występuje w obu rękach i nasila się podczas ruchu dłonią. Jest ono leczone innymi lekami niż choroba Parkinson'a.

Najczęściej chorobę tę diagnozuje się w wieku 62 lat, jednak osoby powyżej 60 roku życia posiadają jedynie 2-4% szans na zachorowanie. Ryzyko lekko wzrasta w przypadku występowania zaburzenia w rodzinie. Ryzyko jest również większe w przypadku mężczyzn niż kobiet.

Za kontrolę ruchów odpowiada istota czarna znajdująca się w pniu mózgu. Podczas choroby Parkinson'a komórki w istocie czarnej przestają produkować dopaminę, która pomaga komórkom nerwowym w komunikacji. W konsekwencji mózg nie otrzymuje odpowiednich sygnałów o tym, kiedy i jak nasze ciało ma się poruszać.

Choroba Parkinson'a jest chorobą postępującą. Lekarze oceniają jej etapy poprzez analizę występujących symptomów. Jedną z najczęściej używanych metod do oceny intensywności objawów jest skala Hoehna-Yahra. Z kolei Ujednolicona Skala Oceny Choroby Parkinsona ocenia jasność oraz funkcjonowanie umysłu, zachowanie, humor, aktywność w codziennym życiu oraz poruszanie się. Ocena, na którym etapie choroby znajduje się dany pacjent, pomaga dobrać odpowiednie dla niego leczenie.

Levodopa jest lekiem, który mózg przekształca w dopaminę. Jest to najbardziej efektywny lek na chorobę Parkinson'a i używany jest on od 1970 roku. Niweluje takie objawy jak spowolnienie ruchowe oraz sztywność, przez co ułatwia on pacjentom poruszanie. Jednak ostateczne działanie leku może się zmniejszyć. Lek ten nie powinien być spożywany przy diecie wysokiej w białko. Najczęściej występującymi skutkami ubocznymi są mdłości, wymioty oraz senność. Podczas długotrwałego zażywania leku mogą wystąpić halucynacje, paranoja oraz niekontrolowane ruchy.

Leki naśladujące dopaminę, nazywane agonistami dopaminy, mogą być używane w celu opóźnienia objawów w obrębie narządów ruchu. Należą do nich m.in. Apokyn, Mirapex, Parlodel, plastry Neupro oraz Requip. Apokyn w zastrzyku może być używany w przypadku osłabienia się działania Levodopy. Skutki uboczne to m.in. mdłości, wymioty, senność, zatrzymywanie płynów w organizmie oraz psychoza.

Comtan oraz Tasmar mogą wzmocnić działanie Levodopy, jednak mogą wywołać także biegunkę. Pacjenci zażywający Tasmar muszą reguralnie kontrolować stan swojej wątroby. Z kolei lek Stalevo zawiera trzy substancje lewodopę, karbidopę oraz entakapon, występujący także w leku Comtan.

Leki takiej jak Azilect, Eldepryl, Emsam oraz Zelapar mogą być stosowane we wczesnej fazie Parkinson'a, oraz razem z Levodopą, natomiast nie mogą być używane z niektórymi lekami przeciwdepresyjnymi.

Elektrody mogą być umieszczone w trzech miejscach – w gałce bladej, wzgórzu oraz jądrze niskowzgórzowym Luysa po obu lub jednej stronie. Generator impulsów montowany jest w klatce piersiowej w okolicy obojczyka. Generowany impuls elektryczny stymuluje mózg, pomagając zredukować takie objawy jak sztywność, drżenie oraz spowolnienie ruchowe. Zabieg ten nie zatrzymuje jednak postępu choroby. Ważną informacją jest także to, że nie każda osoba może być zakwalifikowana do takiej operacji.

Podczas tych operacji używana jest energia o częstotliwości radiowej, która niszczy obszar wielkości ziarna grochu w gałce bladej lub wzgórzu. Obszar ten odpowiedzialny jest za drżenie, sztywność oraz spowolnienie ruchowe, przez co polepsza się ruchomość pacjenta po operacji oraz może on zmniejszyć spożywanie Levodopy. Jednak operacje te są mniej popularne od głębokiej stymulacji mózgu, ponieważ nie są one odwracalne.

Ważne jest, aby dieta osób chorych na Parkinson'a była dobrze zbilansowana i zawierała wapń oraz witaminę D dla wzmocnienia kości. Problem braku możliwości przyjmowania leku Levodopa wraz z białkiem można rozwiązać, przyjmując go około pół godziny przed posiłkiem. Jeśli cierpisz na nudności, możesz zażywać ten lek wraz z krakersami lub z napojem imbirowym. Z kolei dieta bogata w błonnik oraz dużą ilość płynów może zapobiec zaparciom.

Naukowcy badają suplementy oraz inne substancje, które mogłyby chronić neurony przed szkodliwym działaniem choroby Parkinson'a, jednak jest jeszcze za wcześnie, aby móc cokolwiek powiedzieć na ten temat. Wiadomo jednak, że mniejsze ryzyko zachorowania posiadają osoby pijące kawę lub palące papierosy. Pamiętać należy jednak o tym, że palacze mają wiele innych, poważnych problemów zdrowotnych.

Pestycydy oraz herbicydy mogą zwiększać ryzyko choroby Parkinson'a. Niektórzy ludzie mogą mieć również uwarunkowania genetyczne lub być bardziej podatni na oddziaływanie środowiska, jednak nadal trwają badania w tym obszarze.

Choroba ta wpływa na wiele aspektów życia codziennego, jednak z pomocą leków oraz wprowadzonych zmian możesz pozostać aktywny. Leki mogą pomóc zwalczyć wahania nastroju, depresję oraz uczucie niepokoju. Terapeuta może poradzić ci jak wzmocnić bezpieczeństwo w twoim domu, poprzez usunięcie przedmiotów takich jak dywaniki, kable o które możesz się potknąć, a także umieszczenie w łazience poręczy do przytrzymywania. Logopeda z kolei pomoże ci w problemach z przełykaniem oraz mówieniem.

Dbanie o osobę chorą na Parkinson'a może okazać się dużym wyzwaniem. Wraz z pogorszeniem się funkcji motorycznych, wykonywanie prostych czynności może stać się dla chorego zbyt trudne, a leki oraz choroba sama w sobie może spowodować zmiany nastrojów.