Wspomaganie percepcji słuchowej dwulatka

Rozwój percepcji słuchowej jest uwarunkowany dojrzewaniem układu nerwowego a także warunków w jakich dorasta.

Do podstawowych funkcji słuchowych nalezą:

- odbiór dźwięku- dostrzeżenie bodźca oraz faktu, że przestał on działać,

- lokalizację dźwięku w przestrzeni,

- zapamiętywanie dźwięku,

- rozpoznawanie dźwięku,

- połączenie dźwięku z innym bodźcami,

- różnicowanie dźwięków.

Percepcja słuchowa w sposób znaczący wpływa na prawidłowy rozwój mowy. Poziom dojrzałości percepcji słuchowej decyduje w sposób zasadniczy o postępach w rozwoju dziecka.

Zdolność do odbierania i interpretowania dźwięków mowy rozwija się w ciągu życia dziecka. Jest uzależniona od stanu centralnego układu nerwowego oraz warunków w jakich się wychowuje, dorasta. Poziom dojrzałości percepcji słuchowej zasadniczo decyduje o postępach w rozwoju dziecka.  

Schemat rozwoju reakcji słuchowych u dziecka kształtuje się następująco:  

1. Noworodek - wybudzenie ze snu.

2. 3- 4 miesiące - obraca głowę w stronę źródła dźwięku.

3. 4-7 miesięcy - lokalizuje stronę, z której dobiega dźwięk; słucha dźwięków wydawanych przez grzechotkę i odgłosów wywoływanych przez poruszającego przedmiotem dorosłego, samodzielne wywoływanie dźwięków, słucha wypowiedzi opiekunów.

4. 7-9 miesięcy- lokalizuje strony, z której dobiega dźwięk, ale ma trudność z lokalizacją  kierunku dolnego, manipuluje przedmiotami w celu wydobycia nowych dźwięków, słucha własnych produkcji(powtarza sylaby).

5. 9-13 miesięcy- lokalizuje stronę, z której dobiega dźwięk, także z kierunku dolnego; dziesięciomiesięczne dziecko porusza się w rytm muzyki, słucha i rozpoznaje wyrażenia dźwiękonaśladowcze i pierwsze wyrazy, a wieku dwunastu miesięcy rozumie polecenia słowne, które są poparte gestem.

6. 13-16- lokalizuje stronę, z których dobiegają dźwięki, mają trudność z lokalizacją z kierunku górnego.

7. 16- 21 miesięcy- jest w stanie dokładnie zlokalizować wszystkie dźwięki.

8. 21- 24 miesiące- lokalizuje dźwięki i strony, z której one dobiegają.  

Co lubi dwulatek?

Drugi rok życia dostarcza dziecku wielu, nowych oraz bardzo zróżnicowanych doznań dźwiękowych. Niezwykle istotne są te dźwięki, które dziecko samo wywoła- okrzyki czy pierwsze słowa, uderzanie piłki o podłogę, odgłosy własnych kroków, pluskanie wody, itp.

Do najważniejszych umiejętności dziecka w tym okresie należą:

- identyfikowanie oraz różnicowanie nowych wrażeń dźwiękonaśladowczych,

- identyfikowanie i różnicowanie słów,

- identyfikowanie oraz różnicowanie melodii, słów piosenek,

- zainteresowanie i zabawa instrumentami muzycznymi.

W tym okresie warto rozwijać u dziecka chęć poznawania nowych wyrażeń dźwiękonaśladowczych. Oglądajmy z dzieckiem książeczki, w których można znaleźć postacie zwierząt, pojazdów, zjawisk przyrody i  imitować wydawane przez nie odgłosy.

Dajmy  dziecku możliwość zapoznania się z dźwiękami otoczenia, przedmiotami codziennego użytku. Stwarzajmy mu jak najwięcej okazji do oswajania się z tymi dźwiękami podczas wspólnej zabawy zarówno w domu jak i podczas aktywności na placu zabaw, wspólnego spaceru, przyrządzania posiłków.

Ilustrujmy je za pomocą różnych form aktywności własnej dziecka, np. padający deszczyk: lekki, drobny, burza, ulewa - np. przez wystukiwanie opuszkami palców; naśladowanie odgłosów szumiącego wiatru- przez zabawy ruchowe (poruszanie rękami, tupanie) czy onomatopeje- "szuuu".   

Atrakcyjną formą aktywności może być dla dziecka nasłuchiwanie dźwięków/ odgłosów wydawanych z przesypywanych lub przelewanych substancji.  Podejmowanie samodzielnych prób przesypywania wody, kaszy, ryżu, piasku do pojemników i butelek, ukrywania "skarbów" w pojemnikach, puszkach i  manipulowanie tymi przedmiotami  w celu wydobycia nowych dźwięków.  

Warto zachęcać dziecko początkowo do słuchania a później powtarzania. Ważne jest śpiewanie piosenek z wykonywaniem sekwencji ruchów ("Rączki robią klap, klap, klap, "Tu jest moja głowa, oczy, uszy, nos").

Umiejętność wykonywania celowych ruchów oraz  orientacja w schemacie własnego ciała  w przyszłości  będzie przekładać się także na umiejętność wykonywania celowych, precyzyjnych ruchów w obrębie aparatu artykulacyjnego- języka, warg, itp. (praksja oralna).   

W tym czasie niezwykle ważne jest stymulowanie rozwoju języka dziecka poprzez wspólne czytanie bajek, językowo dostosowanych do możliwości poznawczych dziecka. Podczas oglądania obrazków wskazuj palcem dziecka wybrane obrazki i wypowiadaj ich nazwy, zachęcając do tego również dziecko. 

Kieruj do dziecka pytania: Kto to?, Co to?, Gdzie jest kot?, Pokaż? Zasłaniając ręką niektóre przedmioty lub postaci, podaj formy dopełniacza, mówiąc np.: To auto. O, nie ma auta. To miś. Nie ma misia, dzięki temu dziecko może opanować kolejną umiejętność jaka jest identyfikowanie oraz różnicowanie słów. Ponadto będzie  rozumiało poparte gestem polecenia słowne.   

Źródłem wspaniałej zabawy dla malucha będzie wspólna gra na instrumentach muzycznych. Przygotuj bębenek i dwie pałeczki, pokazuj dziecku jak uderzać, aby grać cicho i głośno. Pokaż jak grać na cymbałkach, grzechotkach. Możesz wspólnie z dzieckiem zagrać na dziecięcym pianinie.  

Aleksandra Wrześniewska - logopeda pracujący w Centrum Zdrowia Dziecka PEGAZ w Gdyni Logopeda wczesnej interwencji, pedagog wczesnej edukacji, absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

http://www.klubrodzica.com/wspomaganie-percepcji-sluchowej-dwulatka/