Nie uciekaj w pracę! Skąd bierze się pracoholizm
Do prawidłowego rozwoju i wytworzenia silnej, dobrej więzi z rodzicami dziecko potrzebuje regularnych kontaktów z bliskimi. Jednak w wielu domach wzajemne interakcje są utrudnione. Dzieje się tak wtedy, gdy dorośli spędzają poza domem cały dzień, a treścią ich życia staje się praca. Bywa, że wracają do domu gdy dziecko już śpi, albo tak zmęczeni, że kontakt z potomkiem ogranicza się do wymiany zaledwie kilku słów. Domownicy żyją razem, ale jakby obok siebie.
Dziecko w takim domu wcześnie uczy się samodzielności, ale może czuć się niezrozumiane i odrzucone. Czasami dorośli nie mają innego wyjścia - pracują ciężko, aby spłacić kredyt lub nie mają możliwości podjęcia innej pracy. Ale nie zawsze zbyt długi czas pracy jest podyktowany trudną sytuacją rodziny...
Komu grozi pracoholizm?
Niektórzy z nas są bardziej niż inni podatni na rozwój zaburzenia zwanego pracoholizmem. Przyczyn nadmiernego zaangażowania w pracę należy szukać zarówno w środowisku zewnętrznym, jak i w indywidualnych cechach i przekonaniach osoby uzależnionej od pracy.
Środowisko pracy
Środowisko zewnętrzne może podtrzymywać i wzmacniać zaburzenie. Reguły panujące w danej organizacji, zakładzie pracy mogą "wymuszać" od swoich pracowników nadmierne angażowanie się w pracę. Z badań wynika także, że istotne znaczenie ma również rodzaj pełnionego stanowiska. Grupą podatną na pracoholizm są menadżerowie, których pozytywna samoocena zależy często od poczucia, że są mistrzami dla swoich pracowników. Aby mieć lepszą ocenę siebie, będą więc częściej zostawać w pracy.
Osobowość i przekonania pracoholika
U podłoża problemów pracoholika leży niska samoocena i wynikający z niej perfekcjonizm. Badacze wymieniają także czynniki osobowościowe związane z dążeniem do poczucia władzy, skrajną potrzebą sprawowania kontroli nad życiem a także unikaniem bliskości i brakiem poczucia bezpieczeństwa. Osoby nadmiernie zaangażowane w pracę posiadają negatywne przekonania na temat siebie i innych ludzi, które wpływają na podejmowane przez nich wyzwania w pracy i decyzje zawodowe, są także źródłem także wielu negatywnych emocji. Przekonania te dotyczą bezradności, niekompetencji i poczucia bezwartościowości. Pracoholik postrzega innych ludzi jako krytycznych, oceniających i wymagających, a siebie samego jako gorszego, bezwartościowego i niekompetentnego.
Doświadczenia z dzieciństwa
Podstawą tworzenia się kluczowych przekonań prowadzących do rozwoju pracoholizmu i niskiej samooceny są wczesne doświadczenia życiowe, dotyczące szczególnie relacji z rodzicami. W rodzinie osoby uzależnionej od pracy często pojawiał się problem z okazywaniem emocji. Rodzice pracoholików mogli mieć wysokie oczekiwania wobec nich, a ich miłość zależała od tego, czy odnosili sukcesy. Z badań wynika także, że zachowania charakterystyczne dla pracoholizmu mogą być wynikiem modelowania i naśladowania zachowania rodziców.
Praca a niska samoocena
Pracoholik działa zgodnie z zasadą wszystko albo nic - możliwy jest tylko pełen sukces lub kompletna porażka. Wierzy, że jeśli nie jest najlepszy, to jest do niczego i nie zasługuje na uznanie innych. Uważa też, że to co robi nigdy nie jest wystarczająco dobre i ciągle przewiduje porażkę. Musi stale udowadniać swoją wartość przez osiągnięcia, bo obawia się, że jeśli tego nie zrobi, to inni ocenią go jako bezwartościowego.
Ponieważ samoocena pracoholika jest uzależniona od jakości wykonania zadania, osiągnięć i akceptacji innych - stara się on ciągle zwiększać swoje zaangażowanie w pracę, wykonuje zadania ponad swoje możliwości, stale podnosząc sobie poprzeczkę.
Jak uchronić się przed pracoholizmem?
Nie można zapomnieć o tym, że praca jest tylko częścią życia. Zadbaj więc o to, aby znaleźć czas na odprężenie i odpoczynek, naucz się czerpać przyjemność z wolnego czasu: zapewnij sobie rozrywkę przynajmniej dwa razy w tygodniu, rozwijaj hobby i nowe zainteresowania, dbaj o aktywność ruchową.
Spróbuj być bardziej tolerancyjny wobec swoich błędów - nawet gdy coś ci się nie uda, nie jest idealne - świat się od tego nie zawali!
W uzyskaniu równowagi między życiem zawodowym i osobistym mogą ci pomócnastępujące zasady:
1. Spotykaj się służbowo do godziny 17
2. Nie pracuj w trakcie przerwy obiadowej
3. Rób sobie krótkie przerwy w pracy
4. Wykorzystaj cały przysługujący ci urlop i zaplanuj swoją pracę ze względu na urlop, a nie urlop ze względu na pracę.
5. Nie bierz pracy do domu
6. Mów "Nie" na nierealistyczne terminy
7. Nie pracuj dłużej, ponieważ inni tak robią
8. Monitoruj swój czas pracy - patrz na zegarek.
Małgorzata Kamińska
