Świat według Korczaka, część 3

Jak podaje Słownik Języka Polskiego, stanowczość to cecha osób niewahających się, działających zdecydowanie. Stanowczość to też imperatywność, kategoryczność i bezwzględność.

Lubimy ludzi zdecydowanych, logicznie myślących i mających własne zdanie. Dobrze się z takimi rozmawia, jeszcze lepiej pracuje. Od osób uchodzących za bezwzględne raczej stronimy. Skoro takie są nasze odczucia, dlaczego dziwimy się, gdy dzieci mają takie same?

O wyznaczaniu granic powiedziano już chyba wszystko. Dziecko musi je mieć, żeby czuć się bezpiecznie. Zgadzam się z tym stwierdzeniem w 100 procentach. Problem zaczyna się jednak wtedy, kiedy dorośli piszą granice patykiem na wodzie, albo stawiają potężne fortyfikacje.

- Mamo, mogę iść pobawić się z Amelką? - pyta ośmiolatka, która chce zejść do swojej koleżanki mieszkającej piętro niżej.

- Możesz, gdy zrobisz zadanie - odpowiada rzeczowo mama.

- Mamo, proszę, tak strasznie chcę się pobawić - przekonuje dziewczynka.

- Nie. Najpierw zadanie - mama trzyma fason.

- Mamusiu, proszę, jeden, jedyny raz... - dziewczynka łapie ją za rękę i robi minę kota ze "Shreka".

- Dobrze, ale niech to będzie ostatni raz! - ulega kobieta.

Pomyślałam, że nic by się nie stało, gdyby dziewczynka poszła do koleżanki po zrobieniu zadania. Zapytałam znajomej, dlaczego ustąpiła córce? Wtedy ona rozpoczęła swoją tyradę na temat nieszczęśliwego dzieciństwa.

Miała tzw. surowych rodziców, którzy wyznaczali jej granicę we wszystkich niemal dziedzinach życia. Jak sport - to tylko tenis, bo modny i ekskluzywny, oceny - nie gorsze niż piątki i tylko dlatego, że szóstek jeszcze nie było. Chłopiec? Po 18. roku życia mógł się ewentualnie pojawić, ale musiał być z rodziny prawników bądź lekarzy. Imprezy w wieku licealnym? Owszem, ale pod warunkiem, że wróci o 20.00.

 - O 20. to ludzie zaczynali dopiero przychodzić, podczas gdy ja pół godziny wcześniej musiałam wyjść, żeby zdążyć do domu. Napisz o tym i dodaj - kontynuowała koleżanka - że jak tylko wyjechałam z domu rodzinnego na studia, zaczęłam pić, palić i kompulsywnie się objadać.

W sumie to nie dziwię się koleżance, że ma problemy z wyznaczaniem granic swojemu dziecku, skoro na własnej skórze doświadczyła takich, które przygniatały jej osobowość, o wolności wyboru nie wspominając.

Tyle tylko, że teraz jest dorosłą kobietą i nikt już nie mówi jej, co ma robić. Tym razem to ona jest budowniczym, który stawia granicę małemu dziecku po to, by czuło się bezpieczne, nie stłamszone.

Dziecko nie może dostawać wszystkiego. Ale jeżeli już mu odmawiamy, nie róbmy przy tym miny cierpiętnika. Bo kiedy nasze usta mówią "nie" a wyraz twarzy woła: "biedactwo, tak mi cię szkoda", maluch komunikatu nie zrozumie. Mało tego - takim zachowaniem sami wywołamy w nim poczucie straty, która z pewnością nie byłaby aż tak wielka, gdyby nasza odmowa była jednoznaczna, a mowa ciała szła w parze ze słowami.

Dlaczego przy tatusiach dzieci nie grymaszą? Bo zazwyczaj ojcowie są bardziej konsekwentni, szybciej podejmują decyzje, a informacje, które przekazują, nie są wieloznaczne.

Dzieci są niczym mali detektywi. Szybko dokonują analizy sytuacji i doskonale skreślają portret psychologiczny drugiego człowieka. Wiedzą, komu mogą wejść na głowę, z kim dobrze się bawić, a przy kim powściągnąć emocje. Wiedzą też, kto mówi prawdę, czyje "nie" oznacza "nie".

Zanim zaczniemy oceniać malucha, przyjrzyjmy się sobie. Bo możemy naprawdę się zdziwić gdy odkryjemy, że jego zachowanie jest wynikiem naszych poczynań. Usilne próby zmieniania dziecka na lepsze prawie zawsze kończą się klęską. Jedyne co możemy zrobić, to zmienić na lepsze siebie. W końcu przykład idzie z góry.     

Monika Szubrycht

Mottem przewodnim cyklu naszych artykułów są zasady postępowania z dziećmi napisane przez Janusza Korczaka.