Dieta dziecka

Stwierdzono również liczne, złe nawyki i błędy żywieniowe oraz nieprawidłowy profil składników odżywczych w dietach naszych pociech.              

Małe dziecko cechuje ciekawość poznawcza i odnosi się ona także do jedzenia. Maluch ogląda jedzenie, dotyka je i smakuje. Jednak rozpoznawanie i zaakceptowanie nowego smaku, nie przychodzi automatycznie.

Czasami dziecko się złości i wypluwa jedzenie, szczególnie gdy próbuje nowości. Warto cierpliwie zachęcać malucha do próbowania, choćby symbolicznej łyżeczki, ponieważ czas między 13 a 36 miesiącem życia, określa się jako krytyczny w rozwoju określonych preferencji i nawyków żywieniowych.

Co najważniejsze wzory  zachowań utrwalone w tym okresie mają tendencję do przetrwania niezależnie od tego czy są korzystne czy nie.         

Dieta 4U   

We właściwym komponowaniu diety dla dziecka warto zwrócić uwagę na częstość posiłków, dobór produktów, wartość odżywczą i energetyczną oraz zachowania żywieniowe. Pomocne może się okazać zastosowanie zasady "4 U". Dieta bowiem powinna być: urozmaicona (dobór produktów), uregulowana (częstość i pora posiłków), umiarkowana (wielkość porcji) i z unikaniem (cukru, soli, substancji takich jak barwniki i konserwanty).  

Dzieci powinny otrzymywać 4-5 posiłków w ciągu dnia: 3 podstawowe i 1-2 uzupełniające, w odstępach co 3-4 godzin, ale zdarza się, że młodsze dzieci wymagają niekiedy większej liczby posiłków o mniejszej objętości. Bo właściwie skomponowana dieta powinna być dostosowana indywidualnie do apetytu i potrzeb dziecka.  

Zapotrzebowanie energetyczne  

Dla dziecka 13-36 miesięcy to około 83kcal na 1kg masy ciała. Białko nie powinno stanowić mniej niż 1g/1kg masy ciała i więcej niż 15 proc. energii w ogólnej puli energetycznej. Tłuszcz powinien dostarczać 30-40 proc. całkowitej energii. Dobrze, by był to dobrej jakości tłuszcz bogaty w długołańcuchowe i wielonienasycone kwasy tłuszczowe.

Węglowodany powinny stanowić 55-60 proc. całodziennej puli energetycznej.   Należy jednak ograniczać cukry stosowane do produkcji żywności i potraw do <10 proc. a cukry proste jak najczęściej zastępować złożonymi, w które bogate są na przykład: kasze, makarony i produkty z mąki z pełnego przemiału oraz pełnoziarniste pieczywo. 

Z kolei głównym płynem podawanym dziecku do picia powinna być dobrej jakości woda, nigdy napoje słodzone i gazowane.

Co na talerzu?           

Do właściwego skomponowania diety dziecka po pierwszym roku życia, może posłużyć modelowy talerz żywieniowy. W obrazowy sposób przedstawia on udział grup produktów w ilościach porcji. 

I tak: warzywa stanowią 5 porcji, produkty zbożowe 5 porcji, owoce 4 porcje, produkty białkowe 4-5 porcji (mleko i przetwory mleczne 3 porcje, mięso/drób/ryby/jaja 1-2 porcje), tłuszcze 1-2 porcje. Nie zapominajmy o wspomnianej już wodzie w ilościach optymalnych około 1300 ml na dobę! Dla niemowląt woda powinna być niskosodowa (< 20 mg / 1 l) i niskozmineralizowana (< 500 mg / 1 l), dla dzieci starszych mineralizacja może być wyższa (< 1000 mg / 1 l).  

Soki owocowe i warzywne, choć są źródłem wielu ważnych składników pokarmowych, nie powinny być podawane dziecku w ilości więcej niż jedna porcja (1/2 szklanki) dziennie.              

Przełożenie modelowego talerza żywieniowego na 5 posiłków dziennie przedstawia się następująco:

1. Śniadanie (produkty białkowe 2 porcje, produkty zbożowe 1 porcja, warzywa 1 porcja, owoce 1 porcja).

2. Drugie śniadanie (produkty białkowe 1 porcja, produkty zbożowe 1 porcja, warzywa lub owoce 1 porcja).

3. Obiad (produkty białkowe 1 porcja, produkty zbożowe 1 porcja, warzywa 2 porcja, owoce 1 porcja).

4. Podwieczorek (produkty zbożowe lub białkowe 1 porcja, warzywa lub owoce 1 porcja). 5. Kolacja (produkty białkowe 1 porcja, produkty zbożowe 1 porcja, warzywa lub owoce 1 porcja).  

Wszędzie rozpisujemy się o porcjach, ale ile to jest ta 1 porcja? Poniżej kilka przykładów wielkości porcji ze wszystkich grup produktów:

-  produkty białkowe: mleko i przetwory mleczne (1 szklanka mleka lub 1/2 szklanki jogurtu, kefiru lub maślanki i 2 łyżeczki twarogu lub 1 plasterek żółtego sera) oraz mięso, drób, ryby, jaja (cienki plaster pieczonego schabu lub ryby lub pół piersi kurczaka lub 1/2 jajka lub plasterek chudej wędliny),

- produkty zbożowe (1/2 bułki lub kromka chleba lub 1/2 szklanki płatków zbożowych lub 2-3 łyżki kaszy, ryżu makaronu lub 1 naleśnik, placuszek), -     warzywa: żółte (5 fasolek szparagowych lub 2 łyżki kukurydzy), pomarańczowe (2 łyżki startej marchewki, gotowanej dyni), białe (1 ziemniak lub 1/2 szklanki kwaszonej kapusty lub szklanka gotowanego kalafiora), czerwone (1 mały pomidor lub 1/2 małej papryki),

- owoce: żółto-pomarańczowe i białe (jabłko lub gruszka lub 3 morele lub mała brzoskwinia lub 1/2 banana), fioletowo-purpurowe (1/2 szklanki porzeczek. jagód), czerwone (1/2 szklanki malin), sok (1/2 szklanki ze świeżych owoców),

- tłuszcze (1 łyżeczka oliwy z oliwek, oleju rzepakowego lub 1 łyżeczka masła).        

Karmienie naturalne      

Co z niemowlętami karmionymi piersią? Otóż wyłączne karmienie piersią jest optymalną metodą żywienia do około 6 miesiąca życia. W drugim półroczu liczba karmień ulega ograniczeniu, a między 6-9 miesiącem dzieci nabywają umiejętność gryzienia, żucia i sprawności manualnej.

Wtedy to mleko matki pokrywa zapotrzebowanie energetyczne w 70 proc., a między 9-11 miesiącem tylko w około 55 proc. Wprowadzenie w tym czasie żywności uzupełniającej, zwiększa wartość odżywczą i energetyczną diety.  

Dla wieku 6-8 miesięcy korzystnie będzie wprowadzić 2-3 posiłków uzupełniających, w 9-24 miesiącu życia może ich już być 3-4 z dodatkowymi przekąskami (1-2 dziennie w około 1 r.ż.). Mogą to być miękkie kawałki owoców, chleba czy przygotowanego w domu ciasta. Optymalnie byłoby gdyby częściowe karmienie piersią było kontynuowane do co najmniej 12 miesiąca życia dziecka.              

Poniżej kilka najczęściej popełnianych błędów w żywieniu dzieci:  

- zła organizacja (za dużo posiłków, podjadanie),

- podtrzymywanie karmień nocnych po 12 miesiącu życia,

- karmienie butelką ze smoczkiem po 18-24 miesiącem życia,

- małe urozmaicenie diety,

- niewłaściwa konsystencja posiłków (zbyt rozdrobnione),

- niewłaściwa wielkość porcji w stosunku do wieku i potrzeb dziecka,

- nadmierna ilość soli,

- nadmierna ilość cukru.  

Joanna Olczyk - Fizjoterapeuta pracujący w Centrum Zdrowia Dziecka Pegaz w Gdyni 

http://www.klubrodzica.com/wygladac-wlasciwie-skomponowana-dieta-dziecka/