Gryka: Chroni przed cukrzycą i ułatwia odchudzanie
Produkty zbożowe (razem z warzywami i owocami) znajdują się na dole piramidy żywieniowej. Fakt, że mają być naszym głównym składnikiem codziennej diety, powinien skłonić nas do rozsądnego wyboru pieczywa, makaronów i kasz. Najpopularniejszymi w Polsce zbożami są pszenica, kukurydza, owies, żyto czy jęczmień. Warto jednak zwrócić uwagę na „grykę jak śnieg białą”, o której pisał w „Panu Tadeuszu” nasz największy wieszcz. Kasza gryczana, zwana też tatarką, była prawdziwym przysmakiem na szlacheckich stołach. Dziś została trochę zapomniana, a szkoda, bo poza walorami smakowymi posiada wiele innych cennych właściwości i zastosowań.
Czym jest gryka i co zawiera?
Gryka to roślina jednoroczna z rodziny rdestowatych. Rośnie na terenach górskich, w umiarkowanym klimacie Azji i Europy. Największe uprawy znajdują się w Rosji, Chinach, Polsce i na Ukrainie. Uważa się, że do naszego kraju dotarła za pośrednictwem Tatarów, stąd potoczna nazwa „tatarka”. Gryka może osiągać nawet dwa metry wysokości i charakteryzuje się liśćmi o sercowatym lub strzałkowym kształcie, a także biało-różowymi kwiatami. Kwitnie od lipca do sierpnia, a jej owocami są trójkątne orzechy. To z nich właśnie, na skutek suszenia i obłuskiwania ziarna, powstaje popularna kasza gryczana biała. Kasza prażona jest dodatkowo poddawana obróbce termicznej.
W gryce znajdują się duże ilości wartościowego białka (nawet do 18%), węglowodany złożone (skrobia), błonnik, a także niewielkie ilości tłuszczu. Zboże jest też bogatym źródłem witamin z grupy B oraz witaminy E, a także minerałów: magnezu, potasu, fosforu, cynku i żelaza. Bardzo istotne jest też to, że gryka nie zawiera uczulającego glutenu.
Właściwości gryki
Znajdujące się w gryce substancje mają zbawienny wpływ na nasz organizm. Białko gryki zawiera cenne aminokwasy, które obniżają poziom cholesterolu we krwi. Podobne właściwości wykazują znajdujące się w zbożu nienasycone kwasy tłuszczowe. Gryka jest więc bardzo zdrowa dla serca i chroni nas przed miażdżycą. Składa się głównie z węglowodanów złożonych, a więc takich, które wolniej się rozkładają i uwalniają do organizmu – chroni to przed nagłymi wyrzutami insuliny i zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy. Wchłanianie cukrów i tłuszczów do organizmu reguluje też znajdujący się w gryce błonnik. Spożycie 100 g kaszy gryczanej pokryje nasze zapotrzebowanie na ten składnik w aż 25%. Błonnik przyspiesza metabolizm, na dłużej zapewnia uczucie sytości po posiłku i zwalcza problemy trawienne. Jest więc kluczowym składnikiem diety i pomaga w utracie oraz utrzymaniu wagi na właściwym poziomie.
Bardzo istotne dla naszego zdrowia są także znajdujące się w gryce witaminy i minerały. Witaminy z grupy B są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Poprawiają pamięć i koncentrację, ułatwiają walkę ze stresem i bezsennością, stymulują pracę mózgu. Z kolei witamina E to przeciwutleniacz spowalniający procesy starzenia się. Gryka jest też bogatym źródłem minerałów, które odpowiadają za prawidłową pracę układu krążenia, wzmacniają kondycję kości, zębów, a także skóry, włosów i paznokci. Ze względu na znajdujący się w niej kwas foliowy jest polecana kobietom w ciąży (chroni płód przed uszkodzeniami).
Zastosowania gryki
Gryka w kuchni
Grykę od lat stosuje się w kuchni najczęściej w postaci kaszy gryczanej, która uznawana jest za jedną z najzdrowszych kasz. Świetnie komponuje się z sosami grzybowymi i gulaszami. Będzie idealnym składnikiem farszu do mięsa, zapiekanek i sałatek warzywnych. Osobom uczulonym na gluten poleca się także stosowanie mąki gryczanej, z której można zrobić smaczny makaron czy chleb. We Francji jest ona podstawowym składnikiem słynnych naleśników bretońskich. Gryka jest także wykorzystywana do produkcji miodu gryczanego. Jest on szczególnie polecany starszym osobom, ponieważ wykazuje właściwości oczyszczające naczynia krwionośne, a także poprawia wzrok, słuch i pamięć.
Gryka w ziołolecznictwie
Ziele gryki z powodzeniem wykorzystuje medycyna naturalna. Herbata gryczana wykazuje właściwości odchudzające. Usprawnia pracę jelit i pomaga zwalczyć dolegliwości trawienne. Napary ziołowe są także skuteczne w leczeniu żylaków, hemoroidów i nadciśnienia tętniczego.
Gryka w rolnictwie i przemyśle
Grykę w rolnictwie wykorzystuje się do produkcji pasz dla zwierząt hodowlanych. Wszelkie odpady, takie jak łuski i pył są z kolei używane do tworzenia ekologicznych opakowań. Łuska gryczana jest również wykorzystywana do produkcji naturalnych materaców i poduszek dla osób zmagających się z bólami kręgosłupa (idealnie dopasowują się do ciała i wchłaniają wilgoć).
